In veel zedenzaken is de verdenking dat iemand zich schuldig heeft gemaakt aan ontucht of een ontuchtige handeling. Wat is dat precies en wat zijn de criteria?
- Waar staan de regels?
- Wat is het criterium voor ontucht?
- Wat voor straffen staan er op ontucht?
- Kan ik nog een VOG krijgen na een veroordeling voor ontucht?
- Vragen?
Waar staan de regels?
Er zijn meerdere artikelen in het Wetboek van Strafrecht die gaan over ontucht of waarin het woord ontucht voorkomt:
Artikel 245 Sr
In dit artikel gaat het om ontuchtige handelingen met iemand tussen de 12 en 16 jaar oud die mede bestaan uit het seksueel binnendringen van het lichaam.
Artikel 246 Sr
Dit is het misdrijf dat in het normale spraakgebruik ook wel ‘aanranding’ wordt genoemd. Het gaat hierbij om het dwingen van een ander tot het dulden of plegen van ontuchtige handelingen. Dat dwingen kan overigens ook bestaan uit een onverhoeds handelen, zodat iemand zich niet kan verweren. Een bekend voorbeeld is iemand onverwacht in de billen knijpen.
Artikel 247 Sr
In dit artikel is strafbaar gesteld het plegen van ontucht met een iemand die zijn wil niet voldoende kenbaar te maken óf met iemand beneden de 16 jaar oud. Met je wil niet voldoende kenbaar kunnen maken wordt bedoeld iemand die bewusteloos is, iemand die slaapt, iemand die verstandelijk gehandicapt is etc.
Artikel 248a Sr
Dit gaat om het uitlokken van ontucht met een minderjarige. Denk hierbij aan het beloven van geld of cadeau’s, maar ook aan het zich via internet voordoen als iemand van dezelfde leeftijd om iemand zo te bewegen om zichzelf (bijvoorbeeld) voor de webcam uit te kleden.
Artikel 248b Sr
Dit betreft het plegen van ontuchtige handelingen met iemand tussen de 16 en 18 jaar oud die zichzelf prostitueert.
Artikel 248c Sr
Hierin is strafbaar gesteld het opzettelijk aanwezig zijn bij het plegen van ontuchtige handelingen door een minderjarige dan wel bij het vertonen van afbeeldingen van dergelijke handelingen in een daarvoor bestemde gelegenheid. Met andere woorden: toekijken hoe een minderjarige ontucht pleegt (met zichzelf of een ander) is strafbaar.
Artikel 248d Sr
Hier gaat het om het met ontuchtig oogmerk bewegen van iemand van jonger dan 16 jaar oud om getuige te zijn van seksuele handelingen. Denk hierbij aan de situatie waarin de verdachte zichzelf bevredigd in aanwezigheid van het slachtoffer.
Artikel 248e Sr
Dit betreft het zogenaamde ‘grooming’. Dit betekent dat iemand via internet contact zoekt met een ander die jonger is dan 16 jaar en zich daarbij zelf ook voordoet als iemand van dezelfde leeftijd. Vervolgens wordt er een ontmoeting voorgesteld met de bedoeling om ontuchtige handelingen met de minderjarige te verrichten of om kinderpornografische afbeeldingen te maken van het slachtoffer.
Artikel 248f Sr
Hier gaat het om het met dwang, geweld of iets anders teweegbrengen of bevorderen van ontuchtige handelingen van een minderjarige met een derde. Bijvoorbeeld: een minderjarige onder bedreiging dwingen om sex te hebben met een derde.
Artikel 249 lid 1 Sr
Hierin gaat het om ontuchtige handelingen met een minderjarige die in een afhankelijke positie staat ten opzichte van de dader. Bijvoorbeeld ontucht met een eigen kind, met een minderjarige leerling of een minderjarige werknemer.
Artikel 249 lid 2 Sr
Hierin is strafbaar gesteld het plegen van ontucht met iemand (het hoeft niet om een minderjarige te gaan) die in een afhankelijke positie staat ten opzichte van de dader. Denk daarbij aan een arts die zijn patiënt ontuchtig aanraakt, een gevangenisbewaker die seks heeft met een gevangene, maar ook aan een maatschappelijk werkster die een seksuele verhouding aangaat met een cliënt.
Artikel 250 Sr
In dit laatste artikel is strafbaar gesteld het bevorderen of teweegbrengen van ontucht tussen een (afhankelijke) minderjarige en een derde. Denk aan gevallen waarin iemand zijn minderjarige dochter ter beschikking stelt aan een vriend voor het hebben van seks.
Wat is het criterium voor ontucht?
Volgens vaste rechtspraak van de Hoge Raad moet het gaan om handelingen van seksuele aard die in strijd zijn met de ‘sociaal-ethische norm’ die op dat moment geldt. Met andere woorden: ontucht is datgene wat in het dagelijkse leven door de meeste mensen als ontuchtig wordt gezien. Men sluit als het ware aan bij de maatschappelijke norm.
Of bepaald seksueel gedrag in strijd is met de sociaal-ethische norm zal van geval tot geval moeten worden beoordeeld.
Voorbeelden van ontucht
In de meeste gevallen is er geen enkele twijfel over de vraag of een bepaalde handeling in strijd met de sociaal-ethische norm en dus ontuchtig is. Denk daarbij om vrijwel alle gevallen van seksuele handelingen tussen een minderjarige en een volwassene. Het betasten van de borsten van een 14 jarig meisje door een 50 jarige man zal in beginsel altijd als ontuchtig worden beschouwd.
Maar ook zijn er talloze voorbeelden te vinden van aanranding: vaak het (onverhoeds) aanraken van borsten, billen of vagina. Als dit bij een volwassen vrouw gebeurt valt het onder artikel 246. Gaat het om een meisje dat nog geen 16 is, dan kan het vallen het onder artikel 247. Ook in deze gevallen is er geen twijfel dat het gaat om handelingen die in strijd zijn met de sociaal-ethische norm. Immers: dergelijk gedrag wordt maatschappelijk gezien niet geaccepteerd.
Twijfelgevallen. Is dit ontucht?
In de rechtspraak komen regelmatig twijfelgevallen aan de orde. Het gaat dan meestal om seks tussen minderjarigen van ongeveer dezelfde leeftijd.
Een voorbeeld daarvan speelde zich af in deze zaak die aan de Hoge Raad werd voorgelegd. Het ging om daar om een trio tussen twee jongens en een meisje van 15 jaar. Het betreffende meisje had achteraf gezegd dat ze wel seks had gewild met de ene jongen, maar niet met de andere (de verdachte). Uit de diverse verklaringen bleek echter dat ze dat niet heel erg duidelijk had gemaakt.
De verdachte – die ten tijde van het feit 17 jaar oud was – werd vervolgd voor het misdrijf van artikel 245 Sr. De advocaat van de verdachte stelde dat er geen sprake was van ontucht. Het ging om iets dat is gebeurd tussen twee minderjarigen met een gering leeftijdsverschil. Ook was door het 15 jarige meisje niet heel duidelijk kenbaar gemaakt dat ze geen seks wilde met de verdachte.
De rechtbank erkende dat het ging om een gering leeftijdsverschil en dat het mogelijk niet duidelijk was voor de verdachte dat er sprake was van onvrijwilligheid. Echter, zelfs als het slachtoffer volmondig had ingestemd met de seksuele handelingen, zou zij onder het bereik van artikel 245 Sr zijn gevallen. Omdat de verdachte geen eerdere seksuele relatie of een affectieve relatie had gehad met het slachtoffer, oordeelde de rechtbank dat er sprake was van een schending van de sociaal-ethische norm. De verdachte kreeg een werkstraf van 80 uur.
In hoger beroep en cassatie bleef de uitspraak in stand. De Advocaat-Generaal bij de Hoge Raad was overigens van mening dat het enkele ontbreken van een eerdere relatie te weinig is om te kunnen spreken van ontucht.
Moet iemand aangeraakt zijn?
Nee. De Hoge Raad heeft in meerdere uitspraken bepaald dat een fysieke aanraking niet nodig is. Denk daarbij aan gevallen waarin een verdachte het slachtoffer een bepaalde seksuele pose laat aannemen of waarin andere seksueel getinte handelingen worden verlangd zonder dat er sprake is van fysieke aanranding.
Volgens de Hoge Raad moet er echter wel sprake zijn van enige interactie met het slachtoffer. Dat blijkt uit deze uitspraak uit 2004. Hier ging het om een verdachte die in aanwezigheid van het minderjarige slachtoffer naar een pornofilm had zitten kijken en zichzelf daarbij had afgetrokken.
In tegenstelling tot de Advocaat-Generaal meende de Hoge Raad dat dit niet voldoende was voor ontucht. Immers, de verdachte had tijdens deze gedragingen niets van het slachtoffer verlangd of haar anderszins betrokken in het geheel. Er was dus geen sprake van interactie. De Hoge Raad voegde daar overigens wel aan toe dat het gedrag van de verdachte wél strafbaar was onder andere artikelen, namelijk 239 en 240a Sr. Dat zijn de artikelen over schennis van de eerbaarheid en het tonen van pornografisch materiaal aan iemand die jonger is dan 16 jaar. Tegenwoordig zou soortgelijk gedrag ook strafbaar kunnen zijn onder artikel 248d Sr. Dit artikel is pas ingevoerd in 2010.
Moet het gaan om actief handelen?
Nee, ook een nalaten kan een ontuchtige handeling opleveren. Hier heeft de Hoge Raad in 2003 een uitspraak over gedaan. Het ging in dat geval om een 67 jarige man die niet had ingegrepen toen een 14 jarig meisje zijn penis betastte. De verdachte werd vervolgd voor artikel 247 Sr.
De Hoge Raad oordeelde dat artikel 247 strekt tot bescherming van de seksuele integriteit van personen die daar zelf, gelet op hun leeftijd, onvoldoende toe in staat zijn. Volgens de Hoge Raad had de verdachte de seksuele integriteit van het slachtoffer geschonden door niet in te grijpen, terwijl dat uit het oogpunt van de bescherming van haar seksuele integriteit wel geboden was. Het niet ingrijpen leverde dus ontucht op.
Maakt het uit van wie het initiatief kwam?
Dit kan wellicht een rol spelen wanneer het gaat om seksuele handelingen tussen twee mensen met ongeveer dezelfde leeftijd. Maar wanneer er sprake is van een aanzienlijk leeftijdsverschil maakt het ook niet uit of het initiatief misschien van de minderjarige kwam. Dat blijkt uit deze uitspraak van de Hoge Raad uit 2002.
Wat voor straffen staan er op ontucht?
Omdat ontucht kan bestaan uit zoveel dingen en onder zoveel artikelen kan vallen, is het heel lastig om deze vraag in het algemeen te beantwoorden. De lichtste gevallen kunnen worden afgedaan met een geldboete, de zwaarste gevallen zullen bestraft worden met jarenlange gevangenisstraf.
Theoretisch kan bijvoorbeeld een overtreding van artikel 245 Sr bestraft worden met 8 jaar. Dit kan onder omstandigheden nog worden verhoogd met een derde. Indien het feit de dood tot gevolg heeft kan er zelfs 18 jaar gevangenisstraf voor worden opgelegd (artikel 248 lid 8 Sr). Op artikel 248e Sr daarentegen staat een maximale wettelijke straf van 2 jaar.
Kan ik nog een VOG krijgen na een veroordeling voor ontucht?
Omdat ontucht valt onder de zogenaamde zedendelicten, geldt er voor een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) een onbeperkte terugkijktermijn. Dit betekent dat justitie de veroordeling altijd mag meewegen bij de vraag of u al dan niet een VOG krijgt. Lees meer over de VOG in dit artikel.
Ook is het zo dat een veroordeling voor een zedendelict pas na 80 jaar van uw strafblad wordt verwijderd. U kunt er dus lang last van hebben.
Vragen?
Wordt u verdacht van een zedendelict of een ontuchtige handeling? Moet u daarvoor bij de politie komen? Neem dan direct vrijblijvend contact op met het kantoor.
Misschien ook interessant:
Dit artikel werd bijgewerkt op 14 november 2023