Een geldezel, katvanger of money mule zijn woorden die allemaal verwijzen naar één persoon. Die persoon laat zijn bankrekening en bankpas gebruiken door criminelen. Die criminelen gebruiken uw naam en bankrekening voor criminele activiteiten. Pas dus altijd op! U kunt hier namelijk voor gestraft worden. Waar u van verdacht kunt worden en wat voor straf u kunt krijgen, wordt in dit artikel uitgelegd.
Waar staan de regels?
In artikel 420bis en verder van het Wetboek van Strafrecht staan de regels over witwassen. Daarnaast gebruikt het Openbaar Ministerie de Richtlijn voor strafvordering witwassen. Waarom de regels van witwassen gelden voor dit strafbare feit en wat witwassen is, wordt hierna uitgelegd.
Wat of wie is een geldezel, money mule of katvanger?
Een geldezel, of in het Engels: money mule, is een persoon die zijn bankpas, inlogcode en/of bankrekening tijdelijk ‘uitleent’ aan een crimineel. De bankrekening van de geldezel worden gebruikt om bijvoorbeeld geld van een slachtoffer over te maken. Vervolgens wordt het geld van de bankrekening van de geldezel opgenomen bij een pinautomaat. Zo lijkt het alsof de geldezel het geld heeft gestolen, maar niets is minder waar. De crimineel doet zich even als u voor en verdwijnt daarna. Hij heeft namelijk tot doel om buiten het zicht van politie en justitie te blijven en gebruikt u als rookgordijn.
De naam katvanger is een wat breder begrip en kan ook worden gebruikt om bijvoorbeeld auto’s op naam van een persoon te zetten of gebouwen te huren. Vaak blijkt de auto gestolen of wordt in het gehuurde een hennepkwekerij gevonden.
Hoe werkt het in de praktijk?
Op de website van de Politie staan verschillende trucjes vermeldt, die worden gebruikt door criminelen. Vaak zijn de trucjes erg listig en kun je zelf ongewenst slachtoffer worden. Trucjes die onder andere worden gebruikt:
- Er wordt een vacaturetekst geplaatst met de tekst dat er een manager wordt gezocht, die weet hoe internetbankieren werkt en een paar uurtjes per week vrij heeft. Er staat natuurlijk een goed salaris tegenover. U hoeft alleen maar geld uit het buitenland te ontvangen en dit door te sturen naar een andere rekening.
- Op een schoolplein, via social media of via games worden scholieren geronseld om even te helpen met pinnen of online bankieren. Daarvoor krijgen ze een paar tientjes.
- Ook via datingsites of -apps worden mensen na een aantal weken contact gevraagd om de ander te helpen. Als smoesje wordt gebruikt dat hun ex geld wil en de crimineel wil dit bij jou veilig stellen.
Vervolgens hoort u niets meer van deze persoon, maar staat wel de politie voor de deur. Maar hoe komt de politie bij u terecht? Als een slachtoffer aangifte doet van bijvoorbeeld phishing, kijkt de politie waar het geld naartoe is overgemaakt. Dit heet ook wel ‘follow the money’. Het geld van het slachtoffer wordt door de crimineel naar de geldezel overgemaakt. Deze geldezel staat natuurlijk met zijn eigen naam en bankrekeningnummer op de bankafschriften van het slachtoffer. Het is voor de politie dus heel makkelijk om de geldezel op te sporen. Ook zijn banken verplicht om verdachte transacties bij te houden en te melden. Zie dit filmpje voor een uitleg hoe criminelen te werk gaan.
Van welk strafbaar feit is sprake bij geldezels?
Wat levert het zijn van geldezel nu voor strafbaar feit op? Bij het optreden als geldezel maak je, je schuldig aan witwassen. Bij witwassen wordt de criminele herkomst van een voorwerp verborgen. In het vorige voorbeeld wordt het gestolen – en dus illegale – geld, legaal gemaakt. Dat verbergen vindt plaats door het geld op de bankrekening van een ander te storten en daarna weer over te maken of op te nemen. Zo kan men niet zien waar het geld nou eerst vandaan kwam.
De voorbeelden uit de vorige paragraaf gaan over personen die niet weten dat ze als geldezel worden gebruikt. Zij weten ook vaak niet dat dit strafbaar is. Natuurlijk zijn er ook personen die zichzelf bewust als geldezel aanbieden om geld te verdienen. Vaak weten zij dan ook wel dat dit een strafbaar is.
Wat zijn de straffen voor het zijn van geldezel?
Afhankelijk van de soort witwassen worden er verschillende straffen opgelegd. In de wet wordt het volgende onderscheid gemaakt.
| Soort | Artikel | Uitleg | Straf |
| Opzettelijk witwassen | 420bis | Je maakt je schuldig aan witwassen en weet ook dat dit strafbaar is | max. 6 jr. GS en GB 5de categorie |
| Opzettelijk eenvoudig witwassen | 420bis.1 | Je hebt een voorwerp in je bezit waarvan je weet dat het door een strafbaar feit is verkregen | max. 6 mnd. GS en GB 4de categorie |
| Gewoonte witwassen | 420ter | Je maakt er een gewoonte van om wit te wassen | max. 8 jr. GS en GB 5de categorie |
| Schuld witwassen | 420quater | Je maakt je schuldig aan witwassen en had kunnen weten dat dit strafbaar is | max. 2 jr. GS en GB 5de categorie |
| Eenvoudig schuld witwassen | 420quater.1 | Je hebt een voorwerp in je bezit waarvan je had kunnen weten dat het door een strafbaar feit is verkregen | max 3 mnd. GS en GB 4de categorie |
In de overzicht wordt nog geen rekening gehouden met personen die als geldezel worden ingezet of personen die dit voor het eerst doen. Daarvoor heeft het Openbaar Ministerie een richtlijn.
Richtlijn voor strafvordering witwassen
In de Richtlijn voor strafvordering witwassen staan de straffen die het Openbaar Ministerie eist. Daarbij wordt ook rekening gehouden met de hoogte van het bedrag dat is witgewassen. Ook wordt er een onderscheid tussen de verschillende categorieën personen gemaakt. Zo is categorie I: de geldezel, categorie II: degene die geld witwast dat hij zelf heeft gestolen en categorie III: degene die witwassen mogelijk maakt in een criminele groep.
Voor categorie I: geldezels beginnen strafeisen bij 5 weken gevangenisstraf als een geldbedrag van € 25.000,- is witgewassen. Gaat het om een bedrag van € 250.000 dan is de strafeis al een stuk hoger, namelijk: 1 jaar gevangenisstraf. Als het witwassen vaker gebeurd of als er een gewoonte van wordt gemaakt, wordt de strafeis met 1/3de verhoogd.
Andere gevolgen van het zijn van geldezel?
Naast dat u kunt worden vervolgd voor het strafbare feit witwassen, zijn er andere gevolgen van het zijn van geldezel. Doordat het witwassen via een bankrekening is gebeurd, neemt de bank u op in het incidentenregister. Zo kan de bank zien welke personen zij niet kunnen vertrouwen. U kunt dan bijvoorbeeld geen geld- of spaarrekening meer openen bij deze bank. Eerder werd hier geschreven over het incidentenregister.
Ook het afsluiten van een telefoonabonnement of het aanvragen van een hypotheek kan moeilijk worden.
Hoe voorkom ik dat ik een geldezel word?
Zorg dat u nooit uw bankpas of pincode afgeeft aan een ander. Als u uw bankpas kwijtraakt of verliest, moet u deze direct blokkeren. Zo voorkomt u dat uw bankpas voor criminele doelen wordt gebruikt. Wees verder voorzichtig met personen die u niet kent en die geld van u willen lenen of vragen geld te storten of over te maken. Mocht u vermoeden dat u als geldezel wordt ingezet, neem dan contact op met een advocaat.
Vragen?
Is uw vraag door deze informatie niet beantwoord of wilt u advies in uw zaak? Neem dan contact op met ons kantoor voor een vrijblijvend gesprek.
Ook interessant:
Dit artikel werd bijgewerkt op 29 december 2023