Met ingang van 1 juli 2022 is voor sommige functies een VOG Politiegegevens vereist in plaats van een reguliere VOG. Wat zijn de verschillen?
Inhoudsopgave
- Waar staan de regels?
- Waarom is de VOG Politiegegevens ingevoerd?
- Wat zijn de verschillen tussen de normale VOG en de VOG Politiegegevens?
- Voor welke functies geldt de VOG Politiegegevens?
- Wat als ik later ben vrijgesproken of wanneer de zaak is geseponeerd?
Waar staan de regels?
De VOG Politiegegevens is geregeld in het nieuwe artikel 35a van de Wet justitiële en strafvorderlijke gegevens. Een ministeriële regeling, namelijk de Regeling van 24 juni 2022, nr. 4040514, bepaalt voor welke functies een VOG Politiegegevens vereist is. Daarnaast gelden voor ook de VOG Politiegegevens deze beleidsregels.
Waarom is de VOG Politiegegevens ingevoerd?
Eerder schreef ik in dit artikel over de reguliere Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) voor natuurlijke personen. Waarom is er naast de reguliere VOG nu een VOG Politiegegevens?
De VOG Politiegegevens geeft de mogelijkheid om een VOG te weigeren op basis van uitsluitend politiegegevens. Er hoeft dus geen sprake te zijn van een veroordeling of een openstaande zaak bij justitie.
Dit kan nuttig zijn voor functies met hoge integriteitseisen. Immers, ook gedragingen die nooit hebben geleid tot een vervolging of veroordeling kunnen relevant zijn voor de beoordeling van iemands geschiktheid.
Een voorbeeld: mevrouw Willems heeft zich 3 jaar geleden schuldig gemaakt aan een winkeldiefstal. Het is echter nooit een zaak geworden omdat de winkel geen aangifte wilde doen. De politie was destijds echter wel ter plaatse geweest en had in een proces-verbaal opgeschreven wat er aan de hand was.
Stel dat mevrouw Willems nu Officier van Justitie wil worden. Omdat ze een blanco strafblad heeft, zou ze zonder problemen een reguliere VOG kunnen krijgen.
Voor een functie waaraan zulke hoge integriteitseisen worden gesteld, is dit echter niet wenselijk. Daarom kijkt men voor zo’n functie nu ook standaard naar alle politiegegevens die over mevrouw Willems zijn opgemaakt. De inhoud daarvan zou in dit voorbeeld een reden kunnen zijn om de VOG Politiegegevens te weigeren.
Wat zijn de verschillen tussen de normale VOG en de VOG Politiegegevens?
Het belangrijkste verschil is dat de VOG Politiegegevens uitsluitend geldt voor bepaalde functies met hoge integriteitseisen. Lees hier meer over de betreffende functies.
Daarnaast toetst het COVOG (Centraal Orgaan Verklaring Omtrent het Gedrag) bij de VOG Politiegegevens standaard op gegevens in de politiesystemen én kan men de VOG ook weigeren op een enkele registratie in de politiesystemen. Dat laatste is bij een reguliere VOG niet het geval. Bijvoorbeeld: als er in het politiesysteem staat dat een getuige zag dat u iemand sloeg tijdens een ruzie, dan zou die registratie kunnen leiden tot een weigering van de VOG Politiegegevens. Ook wanneer er nooit aangifte van gedaan is en u nooit bent vervolgd en/of veroordeeld.
Dit in tegenstelling tot een normale VOG. Die mag men niet afwijzen op basis van alleen politiegegevens. Er moet op zijn minst sprake zijn van justitieel gegevens, zoals een openstaande zaak bij justitie. Politiegegevens kunnen overigens wel worden meegewogen bij de beoordeling een normale VOG, maar deze gegevens kunnen nooit de basis zijn van een afwijzing.
Qua aanvraagprocedure zijn er overigens geen verschillen. U vraagt gewoon een VOG aan, en afhankelijk van de werkgever en functie waarvoor de VOG wordt gevraagd, zal de Dienst Justis beoordelen of het gaat om een reguliere VOG of een VOG Politiegegevens.
Ook met betrekking tot de terugkijktermijnen zijn er geen verschillen.
Voor welke functies geldt de VOG Politiegegevens?
Artikel 35a lid 1 van de Wet justitiële en strafvorderlijke gegevens zegt samengevat dat een VOG wordt geweigerd voor in de Regeling aangewezen functies die een hoge mate van integriteit vereisen én wanneer uit politiegegevens blijkt dat er een verband is tussen strafbare feiten die zouden zijn of zullen worden gepleegd en die een risico vormen voor de uitoefening van de functie. Daarbij moet worden gelet op de omstandigheden van het geval en het doel waarvoor de VOG wordt gevraagd. Ook moet rekening worden gehouden met de aard, frequentie, actualiteit en de onderlinge samenhang van de politiegegevens.
De eerste vraag is dan welke functies een hoge mate van integriteit vereisen. In lid 2 van artikel 35a staat aangegeven dat het moet gaan om functies waarbij sprake is van:
a) een bevoegdheid geweld te gebruiken;
b) toegang tot gevoelige informatie bij de uitvoering van wettelijke taken op het terrein van openbare orde en veiligheid of handhaving van de rechtsorde; óf
c) integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur.
Aanwijzing van de functies die een VOG politiegegevens vereisen
Dit alles is verder uitgewerkt de hiervoor genoemde ministeriële regeling van 24 juni 2022, nr. 4040514. Deze regeling wijst concreet de functies aan die een VOG Politiegegevens nodig hebben. Per functiebenaming is aangegeven op basis van welke criteria uit lid 2 van artikel 35a (het a, b of c criterium) de functie is opgenomen.
Het gaat daarbij in ieder geval om de volgende (groepen van) functies:
- Bijzonder opsporingsambtenaar (BOA);
- Vrijwel alle functies binnen de Dienst Justitiële Inrichtingen;
- Vrijwel alle functies binnen de Douane;
- Diverse functies binnen de Regionale Informatie- en Expertisecentra;
- Diverse functies binnen het Landelijk Informatie en Expertisecentrum; en
- Vrijwel alle functies binnen het Openbaar Ministerie;
Voor een specifieke benoeming van alle functies kunt u kijken in de regeling. In de toekomst kunnen hier nieuwe functies in komen te staan. Dit zal voor het eerst gebeuren op 1 januari 2023. Indien u als organisatie meent dat voor uw (vacante) functie een VOG Politiegegevens vereist zou moeten zijn, dan kunt u bij de Minister van Rechtsbescherming een aanvraag doen om deze functie op de lijst te zetten. Hiervoor heeft het ministerie zelfs een speciale handreiking geschreven.
Wat als ik later ben vrijgesproken of wanneer de zaak is geseponeerd?
Wanneer u met politie in aanraking bent geweest en u later bent vrijgesproken dan mag men dat bij een reguliere VOG niet aan u tegenwerpen. Hetzelfde geldt wanneer uw zaak nooit is vervolgd omdat vervolging niet haalbaar was. Dit heet een technisch sepot.
Een vrijspraak of een technisch sepot zijn echter justitiële gegevens, geen politiegegevens. Dit betekent dat het COVOG de politiegegevens die ten grondslag lagen aan het (latere) justitiële gegeven, alsnog mag gebruiken.
In de toelichting op de beleidsregels staat het voorbeeld genoemd van een iemand die volgens getuigen regelmatig naar binnen gaat in een pand waarin een hennepkwekerij aanwezig is. Wanneer deze persoon een VOG Politiegegevens zou aanvragen, dan kunnen deze politiegegevens leiden tot een weigering. Ook wanneer deze persoon verder nooit als verdachte is aangemerkt door de politie.
Stel dat de betreffende persoon wél als verdachte zou zijn aangemerkt maar zijn zaak vervolgens zou zijn geseponeerd. Het zou vreemd zijn dat het COVOG deze politiegegevens dan opeens niet meer zou kunnen gebruiken. Immers, als de politie iemand als verdachte aanmerkt dan is zijn rol mogelijk groter dan iemand in wie de politie geen interesse toont. Bovendien gaat het erom of bepaalde politiegegevens een risico vromen voor de de uitoefening van een kwetsbare functie. Wat er vervolgens met die gegevens is gedaan, is niet bepalend voor de vraag of de gegevens relevant zijn voor de beoordeling van iemands integriteit.
Ondanks dat denk ik dat het COVOG terughoudend zou moeten zijn met het gebruik van politiegegevens die betrekking hebben op een zaak waarvoor iemand later is vrijgesproken. De toekomst zal moeten uitwijzen hoe het COVOG om gaat met dit soort gevallen.
Vragen?
Hebt u na het lezen van dit artikel vragen over de VOG Politiegegevens? Neem dan vrijblijvend contact op met het kantoor.
Misschien ook interessant:
Dit artikel werd bijgewerkt op 29 februari 2024