strafrechtelijke gedragsaanwijzing
J. van Breukelen 6 reacties

Voetbalhooligans die alles rondom een stadion kort en klein slaan of een buurman die elke dag luid muziek draait. De gedragsaanwijzing is niet alleen bekend in het bestuursrecht of civiel recht, maar komt ook voor in het strafrecht. Wat houdt die strafrechtelijke gedragsaanwijzing van artikel 509hh van het Wetboek van Strafvordering nu precies in? Je leest het hier.

Waar staan de regels?

De strafrechtelijke gedragsaanwijzing is geregeld in artikel 509hh van het Wetboek van Strafvordering. Daarnaast heeft het Openbaar Ministerie een eigen beleid met betrekking tot de straffen die worden opgelegd bij overtreding van de strafrechtelijke gedragsaanwijzing. Dit beleid is neergelegd in de Richtlijn voor strafvordering niet opvolgen ambtelijk bevel of gedragsaanwijzing.

Wat houdt de gedragsaanwijzing 509hh Sv in?

Een strafrechtelijke gedragsaanwijzing is een voorlopige maatregel die aan een persoon wordt opgelegd om ervoor zorgen dat zijn ernstig hinderlijke of storende gedrag wordt beëindigd. Denk bijvoorbeeld aan voetbalhooligans die na een wedstrijd de binnenstad kort en klein slaan.

Welke soorten gedragsaanwijzingen zijn er?

De strafrechtelijke gedragsaanwijzing kan inhouden dat aan een persoon een:

a) gebiedsverbod wordt opgelegd. Bijv. je mag niet meer in het winkelcentrum komen;
b) contactverbod wordt opgelegd. Bijv. je mag je ex-vrouw niet meer bellen;
c) meldplicht wordt opgelegd. Bijv. je moet je elke week om 13.00 melden bij het politiebureau; of
d) hulpverleningsplicht wordt opgelegd. Bv. je moet de afspraken die je met de afkickkliniek hebt gemaakt nakomen.

Wie legt de gedragsaanwijzing van 509hh Sv op?

De officier van justitie heeft de bevoegdheid om een strafrechtelijke gedragsaanwijzing op te leggen, maar hij kan dit niet zomaar doen. Daarvoor moet eerst worden voldaan aan een aantal vereisten.

Wanneer wordt een gedragsaanwijzing opgelegd?

Een officier van justitie moet aan kunnen tonen dat er ernstige bezwaren bestaan voor verdenking van een strafbaar feit. Hij moet dus met bijna zekerheid kunnen zeggen dat iemand een strafbaar feit heeft gepleegd. De gedragsaanwijzing kan niet bij elk soort strafbaar feit worden opgelegd. Er zijn namelijk drie smaken.

Er is een verdenking van:

a) ernstige verstoring van de openbare orde en de angst voor herhaling is groot. Bijv. een alcoholverslaafde drinkt alcohol in een speeltuin en vernielt alle speeltoestellen;
b) een strafbaar feit en er is vrees voor ernstig belastend gedrag richting een of meerdere personen. Bijv. iemand wordt verdacht van mishandeling en intimideert de getuige in zijn zaak; of
c) een strafbaar feit en er is vrees dat de verdachte opnieuw goederen in gevaar brengt. Bijv. voetbalhooligans die in een stadion steeds stoelen kapot maken.

Steeds moet een officier van justitie in de gaten houden of er voldaan wordt aan de eisen van proportionaliteit en subsidiariteit.

De eis van proportionaliteit houdt kort gezegd in dat een officier moet kijken of deze aanwijzing wel past bij het doel. Als de officier wil dat hinderlijk gedrag ophoudt, dan is de gedragsaanwijzing een goede oplossing. Als de officier wil dat diegene voor zichzelf beschermd wordt, zijn andere oplossingen misschien meer passend.

De eis van subsidiariteit houdt kort gezegd in dat een officier moet kijken of er misschien een minder vergaande oplossing bestaat om het gedrag te stoppen. Misschien kan beter eerst een gesprek worden aangeknoopt met diegene.

Alleen als aan al deze eisen is voldaan, kan een officier van justitie een gedragsaanwijzing opleggen. Maar hoe nu verder?

De procedure bij de gedragsaanwijzing

Meestal begint het bij een aangifte of een melding tegen een bepaald persoon. Een vrouw meldt bijvoorbeeld dat zij ernstig wordt lastig gevallen door haar ex-vriend. Zodra de officier van justitie hierover geïnformeerd wordt, kan hij beslissen of een strafrechtelijke gedragsaanwijzing zinvol is. De officier van justitie is niet verplicht om de verdachte te horen. Wel moet hij de aanwijzing schriftelijk aan de verdachte bekend maken.

Wat staat er in een gedragsaanwijzing?

In de strafrechtelijke gedragsaanwijzing staan belangrijke gegevens zoals:

  • de begindatum van de aanwijzing;
  • de duur van de aanwijzing;
  • de reden(en) voor de oplegging van de aanwijzing; en
  • de noodzaak en het doel van de oplegging van de aanwijzing.

Duur van de gedragsaanwijzing

De strafrechtelijke gedragsaanwijzing kan voor maximaal 90 dagen worden opgelegd. Binnen die 90 dagen moet de verdachte een strafbeschikking krijgen of moet er een strafzitting zijn geweest. Als de verdachte een strafbeschikking heeft gekregen of als de uitspraak in zijn zaak onherroepelijk is geworden, eindigt ook de gedragsaanwijzing. Het kan dus zijn dat de gedragsaanwijzing eerder eindigt dan de maximale 90 dagen.

Overigens kan de officier van justitie maximaal drie keer om verlenging van de gedragsaanwijzing vragen. Elke verlenging mag dan weer maximaal 90 dagen duren. De officier van justitie mag alleen om verlenging vragen als er een strafrechtelijke vervolging is ingesteld tegen de verdachte.

Daarnaast kan de strafrechter, bij wie de zaak van de verdachte ligt, de aanwijzing wijzigen of opheffen. De rechter kan dit doen als hij van mening is, dat er geen angst meer is voor herhaling of vrees dat personen worden belaagd of goederen in gevaar worden gebracht.

De juridische gevolgen van de gedragsaanwijzing van 509hh Sv

Indien de officier van justitie een strafrechtelijke gedragsaanwijzing oplegt, moet een verdachte zich daar aan houden. Afhankelijk van de soort aanwijzing, zal de verdachte iets moeten doen of nalaten. Een verdachte moet zich bijvoorbeeld melden bij een politiebureau of stoppen met het bellen naar zijn ex-vrouw.

Wat zijn de gevolgen als ik mij niet houd aan de gedragsaanwijzing?

Als een verdachte zich niet houdt aan de aanwijzing, begaat hij een misdrijf. Dat is namelijk strafbaar gesteld in artikel 184a van het Wetboek van Strafrecht. De Officier van Justitie zal bij een eerste overtreding een gevangenisstraf van 2 weken eisen. Gebeurt het vaker, dan wordt tot 3 maanden gevangenisstraf geëist.

Daarnaast levert overtreding van de gedragsaanwijzing vaak een nieuw strafbaar feit op. Het blijven lastig vallen van een ex-partner kan bijvoorbeeld leiden tot een vervolging voor stalking. Ook voor dat nieuwe strafbare feit zal dan straf worden geëist.

Ik ben het niet eens met een opgelegde gedragsaanwijzing, wat nu?

Indien een verdachte het niet eens is met de oplegging van een strafrechtelijke gedragsaanwijzing kan hij met behulp van een advocaat in beroep bij de rechtbank. Ook tegen de verlenging van de gedragsaanwijzing kan de verdachte in beroep.

Binnen de rechtbank wordt het beroep behandelt volgens de raadkamerprocedure van artikel 21 van het Wetboek van Strafvordering. In de wet wordt geen termijn genoemd waarbinnen de raadkamer moet beslissen, maar het beroep wordt zo snel mogelijk behandeld. De raadkamer toetst of aan alle wettelijke voorwaarden is voldaan en of de aanwijzing doeltreffend en evenredig is. Het is dus belangrijk dat de officier van justitie de oplegging goed motiveert. De raadkamer kan vervolgens het beroep gegrond of ongegrond verklaren.

Bij een ongegrondverklaring door de raadkamer, heeft de verdachte een tweede kans bij de rechter die zijn strafzaak behandelt. De advocaat van de verdachte kan verzoeken om wijziging of intrekking van de gedragsaanwijzing. Ook in hoger beroep is het mogelijk om eenzelfde soort verzoek te doen.

Let op: het beroep heeft geen schorsende werking. Dit betekent dat wanneer er beroep wordt ingesteld, men zich nog steeds moet houden aan de gedragsaanwijzing!

Tot slot kan de advocaat van de verdachte de officier van justitie benaderen en vragen om de aanwijzing te wijzigen of in te trekken. De officier van justitie kan dit ook op eigen initiatief doen. Dit doet hij als hij van mening is dat er nieuwe feiten of omstandigheden zijn waardoor een aanwijzing niet meer nodig is.

Vragen?

Mocht uw vraag door deze informatie nog niet zijn beantwoord, of wilt u advies over wat te doen met een opgelegde gedragsaanwijzing? Neem dan contact op met het kantoor voor een vrijblijvend intakegesprek.

Misschien ook interessant:

Dit artikel werd bijgewerkt op 17 mei 2024

— 6 Comments —

  1. Vraag over uw blog.

    Als een gedragsaanwijzing niet word verlengd, en er ook nog geen afdoening bekend is, wat mag je dan hieruit concluderen? Ik bedoel waarom zouden ze die wel de eerste 90 dagen opleggen en dan niet verlengen?

    Anna

    • Daar kun je in het algemeen geen conclusies uit trekken. Mogelijk meent de Officier van Justitie dat de gedragsaanwijzing niet langer nodig is omdat iemand zijn gedrag zelf al heeft aangepast, zonder dat daar een gedragsaanwijzing voor nodig is. Soms komt het voort uit een verzoek van het slachtoffer. Soms vergeet men te verlengen. Het kan allerlei redenen hebben. Indien er bij u een concreet geval speelt, kunt u het beste contact opnemen met de Officier van Justitie, eventueel via het slachtoffer informatie punt.

  2. Ik had van de OVJ een gedragsaanwijzing opgelegd gekregen toen ik werd heengezonden. Ik mocht geen contact met mijn ex zoeken en dit heb ik ook maar niet gedaan. Echter deze gedragsaanwijzing is al weken verlopen en ik hoor maar niks. Waarom leggen ze een gedragsaanwijzing op om deze vervolgens niet te verlengen als ze zo bang zijn dat ik met mijn ex contact op zal nemen? Ik zou nu weer ongestraft contact met haar kunnen opnemen. Word iemand die een dergelijke aanpassing heeft gehad trouwens altijd vervolgd? Bij de politie staat alleen dat als er uitzicht is op vervolging ze dit kunnen opleggen. En wat voor straffen staan erop bij een first offender?

    • Dit zijn meerdere vragen:
      1) niet-verlengen kan meerdere oorzaken hebben, maar meest waarschijnlijk is dat men denkt dat de aanwijzing niet meer nodig is.
      2) nee, het kan voorkomen dat een zaak alsnog wordt geseponeerd.
      3) ik weet niet om wat voor feit het gaat, dus ik kan moeilijk zeggen wat voor straf u staat te wachten.

  3. Hoi.ik word al mnden gestalt door mijn ex, de aangifte pleegdata oktober 2023. Is het wijs om een gedragswijzing aan te vragen, omdat dit ver gaat tot aan mijn brievenbus. Grt

    • Dat kunt u inderdaad doen. Het is wel zo dat er een strafvervolging moet lopen tegen uw ex. Zo niet, dan resteert u alleen het vragen van een straatverbod bij de civiele rechter.

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *